یلدا نماد زنده فرهنگ ایرانی/ آئین های شب یلدا در کهگیلویه و بویر احمد

شب یلدا یا به گویش محلی اول چله بزرگ در استان کهگیلویه و بویراحمد که به دیار آریوبرزن معروف است همچون دیگر نقاط کشور و با تفاوت‌های اندکی برگزار می‌شود.

به گزارش سلام دنا؛ به باور مردم این استان زمستان به ۲ بخش چله بزرگ و کوچک تقسیم می‌شود، که چله بزرگ ۴۰ روز و چله کوچک ۲۰ روز است.
متیل گویی یا همان روایت داستان‌های قدیمی یکی از مهمترین آیین‌های شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد است.
این داستان‌ها که با زبانی شیوا و لحنی دلچسب از سوی مادربزرگ‌ها ایراد می‌شود، کودکان را مجذوب و بزرگترها را به خاطرات گذشته می‌برد.
متیل گویی به طور معمول افسانه‌هایی درباره اجرام آسمانی و موضوعات انسانی است.
شاهنامه خوانی که به صورت شفاهی از سوی پدربزرگ‌ها روایت می‌شود از دیگر آیین‌های شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد است.
پیشگویی رویدادهای آینده با فال‌های سنگی یا شکستن گردو از دیگر برنامه‌های رایج شب یلدا در این خطه است که البته در سالهای اخیر جای خود را به فال حافظ داده است.
در گذشته‌های نه چندان دور تمام شب‌های چله بزرگ یعنی اول دی تا دهم بهمن مردم دور هم جمع می‌شدند، اما با ماشینی شدن زندگی دور هم نشینی محدود به شب یلدا شده است.
شام شب یلدا معمولاً غذاهای سنتی مانند آش کارده، شله بادام و شله ماش است که البته در سالهای اخیر به غذاهایی مانند کباب و غذاهای امروزی تغییر شکل یافته است.
پذیرایی از مهمانان با آجیل‌هایی محل مانند کلخنگ، مغز بنه، گندم برشته، کنجد بو داده، انجیر و مویز خشک انجام می‌شود.
آیین کاسه بهره یا بردن غذا برای همسایه‌های فقیر یکی دیگر از آیین‌های سنتی مردم این دیار است که نه تنها در شب یلدا بلکه در همه ایام سال بین مردم کهگیلویه و بویراحمد رایج است.
آیین شب یلدا که از هشت هزار سال پیش در بین ایرانیان رواج دارد، در سال ۸۷ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
شب یلدا را شب تولد خورشید و آغاز خلقت می‌دانند، در باور ایرانیان باستان، یلدا، شب تولد خورشید است.
یلدا، واژه سریانی به معنای ولادت، زایش و زادروز خورشید (مهر، میترا) است که در دوره ساسانیان به زبان فارسی راه یافت.
این کلمه به شب نخست زمستان و شب پایانی پاییز گفته می‌شود.
آیین شب یلدا در باور ایرانیان باستان به گونه‌ای بود که تاریکی در آن، شکست می‌خورد، روشنایی پیروز و خورشید زاده می‌شد، روزها رو به بلندی می‌گذاشت و تابش نور ایزدی فزونی می‌یافت.
استان کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن می‌شناسند.
آریوبرزن یکی از سرداران دوره هخامنشی است.
این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و بعد از ورود آرایی‌ها و در دوره بعد از اسلام جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود./ایرنا