خطر فرونشست زمین/ فرونشست به فاصله ۳۰۰ متری تخت جمشید و ۱۰ متری نقش‌رستم رسید
فرونشست زمین به عنوان یک پدیده نگران‌کننده در دشت مرودشت، به فاصله ۳۰۰ متری از تخت جمشید و ۱۰ متری از نقش‌رستم رسیده است. این وضعیت نه تنها تهدیدی برای میراث فرهنگی باستانی ایران محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند عواقب جدی برای کشاورزی و زندگی مردم این منطقه به همراه داشته باشد. در این گزارش به بررسی علل و پیامدهای فرونشست زمین در دشت مرودشت و راهکارهای مقابله با این بحران پرداخته می‌شود.
فرونشست زمین؛ واقعیتی تلخ
به گزارش روزنما؛ مریم دهقانی، عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشگاه شیراز، در مراسم «شب علم» به بررسی وضعیت فرونشست در دشت مرودشت پرداخت و گفت: «فرونشست‌ها به فاصله ۳۰۰ یا ۵۰۰ متر از تخت جمشید و ۱۰ متر از نقش‌رستم در حال اتفاق است و شکاف‌های عظیمی که به واسطه فرونشست رخ داده است کاملاً قابل مشاهده هستند.»
این موضوع نشان‌دهنده بحرانی بودن وضعیت دشت مرودشت است که به وسعت ۷۲۰۰ کیلومتر مربع در حال نشست است. به گفته دهقانی، ماکسیمم نرخ نشست در این دشت ۳۰ سانتی‌متر در سال برآورد شده است.
برداشت بی‌رویه آب؛ عامل اصلی بحران
دهقانی به برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی به عنوان علت اصلی فرونشست در این منطقه اشاره کرد و گفت: «استان فارس یک اقلیم خشک دارد و برای مصارف کشاورزی مجبور است از آب‌های زیرزمینی استفاده کند.»
این برداشت‌های بی‌رویه باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و در نتیجه فرونشست زمین شده است. او همچنین خاطرنشان کرد که دشت مرودشت به عنوان بحرانی‌ترین دشت در ایران شناخته شده و در آن کشاورزی به طور وسیع انجام می‌شود.
تجربیات جهانی؛ درس‌هایی از آمریکا
دهقانی به تجربه کشور آمریکا در سال ۱۹۷۷ اشاره کرد که در آن زمان سطح زمین به اندازه ۹ متر نشست پیدا کرد و علت آن نیز برداشت بی‌رویه آب از مخازن زیرزمینی بود. این مثال نشان می‌دهد که فرونشست زمین یک پدیده جهانی است و ایران نیز باید از این تجربیات درس بگیرد. او تصریح کرد: «ما باید به این واقعیت توجه کنیم که فرونشست زمین تنها یک مشکل محلی نیست، بلکه یک بحران جهانی است که نیاز به راهکارهای جامع و پایدار دارد.»
خطرات فروچاله‌ها و آثار آن
رخدادهای فروچاله به عنوان یکی از پیامدهای فرونشست زمین، تهدیدی جدی برای زیرساخت‌ها و زندگی ساکنان منطقه محسوب می‌شود. دهقانی به وقوع یک فروچاله به وسعت ۱۰۰ متر در دشت ایج استهبان اشاره کرد و گفت: «این دشت مانند ۷۰ دشت استان فارس در حال فرو نشست است.» فروچاله‌ها می‌توانند به سرعت ایجاد شوند و عواقب خطرناکی برای ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری به همراه داشته باشند.
اقدامات ضروری؛ کنترل برداشت آب
دهقانی با تأکید بر اینکه بارها به مسئولان هشدار داده شده است که برداشت آب را کنترل کنند و چاه‌های غیرمجاز را ببندند، گفت: «این اولین راهکار است که جلوی افت بیشتر آب‌های زیرزمینی گرفته شود.» او همچنین بر لزوم ایجاد تسهیلات برای کشاورزان و تغییر الگوی کشت به سمت کشاورزی هوشمند و روش‌های نوین آبیاری تأکید کرد.
کشاورزی هوشمند؛ راهکار آینده
دهقانی با اشاره به اینکه کشاورزی باید به سمت روش‌های نوین و هوشمند حرکت کند، افزود: «استفاده از تکنولوژی‌های جدید می‌تواند به کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری کمک کند.» او پیشنهاد داد که کشاورزان باید به استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و سایر روش‌های بهینه‌سازی مصرف آب روی آورند. این تغییرات نه تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش تولید محصولات کشاورزی نیز منجر شود.
تجارت آب مجازی؛ راهکار آینده
به گفته دهقانی، باید به سمت تجارت آب مجازی روی بیاوریم و شغل‌های پایدار برای کشاورزان ایجاد کنیم تا کشاورزی در ایران محدود شود. او تأکید کرد که فرهنگ‌سازی برای تغییر الگوی کشت یکی از ضروریات این فرآیند است. «ما باید به کشاورزان آموزش دهیم که چگونه می‌توانند با استفاده از منابع آب موجود، به بهترین نحو محصولات خود را تولید کنند و در عین حال از آسیب به محیط زیست جلوگیری کنند.»
نقش دولت و نهادهای محلی
دهقانی همچنین بر نقش دولت و نهادهای محلی در مدیریت منابع آب تأکید کرد و گفت: «دولت باید با تدوین سیاست‌های مناسب و ایجاد زیرساخت‌های لازم، شرایط را برای کشاورزان فراهم کند تا بتوانند به شیوه‌ای پایدار و بهینه از منابع آب استفاده کنند.» او افزود: «تنظیم قوانین و مقررات مناسب برای کنترل برداشت آب و جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز باید در اولویت قرار گیرد.»
تأثیرات اجتماعی و اقتصادی
فرونشست زمین نه تنها بر محیط زیست تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند عواقب اجتماعی و اقتصادی نیز به همراه داشته باشد. دهقانی با اشاره به اینکه کاهش منابع آبی می‌تواند به افزایش فقر و نابرابری در جامعه منجر شود، گفت: «ما باید به این نکته توجه کنیم که تأثیرات فرونشست زمین می‌تواند به طور مستقیم بر معیشت مردم تأثیر بگذارد و در نتیجه، نیاز به اقدام فوری و هماهنگ داریم.»
فرونشست زمین در دشت مرودشت، زنگ خطری برای استان فارس و میراث فرهنگی آن به شمار می‌رود. با توجه به علل و پیامدهای این پدیده، ضروری است که مسئولان و مردم به همکاری و تلاش برای کنترل برداشت آب و تغییر الگوی کشاورزی بپردازند تا از بروز بحران‌های جدی‌تر جلوگیری شود. تنها با اتخاذ تدابیر مناسب می‌توان به حفظ منابع طبیعی و میراث فرهنگی این منطقه کمک کرد.
دهقانی از مسئولان و نهادهای مربوطه خواست تا با همکاری یکدیگر، برنامه‌های جامع و پایدار برای مدیریت منابع آب و جلوگیری از فرونشست زمین تدوین کنند. او تأکید کرد: «این یک بحران جدی است و نیاز به اقدام فوری دارد. اگر ما به این چالش‌ها توجه نکنیم، عواقب آن می‌تواند برای نسل‌های آینده بسیار خطرناک باشد.»
با توجه به اهمیت دشت مرودشت و میراث فرهنگی آن، این تلاش‌ها نه تنها برای حفظ منابع طبیعی، بلکه برای حفاظت از هویت فرهنگی و تاریخی ایران نیز ضروری است.
در نهایت، این بحران نیاز به یک فراخوان به عمل دارد. شهروندان، کشاورزان، و مسئولان باید به صورت هماهنگ و با همدلی برای مقابله با این چالش‌ها اقدام کنند.
آموزش و آگاهی‌بخشی به کشاورزان در مورد روش‌های بهینه استفاده از آب، و همچنین تشویق به استفاده از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی، می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر در این زمینه مطرح شود. با همکاری و همفکری، می‌توانیم آینده‌ای پایدارتر و بهتر برای دشت مرودشت و میراث فرهنگی آن رقم بزنیم.
انتهای پیام/ن
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید