آداب و رسوم یزدیها در شبهای قدر

در شبهای قدر مردم یزد نیز مانند مردم سایر مناطق کشور مراسم احیا برگزار می‌کنند و در اغلب مساجد بزرگ شهر نظیر مسجد جامع کبیر، مسجد امیرچخماق، مسجد برخوردار، مسجد ریگ، مسجد ملااسماعیل، مسجد فرت، مسجد شیخداد، مسجد حظیره، مسجد صاحب‌الزمان و یا مساجدی که قداست خاصی برای آن قائل هستند مانند مسجد قل هواللهی و مسجد یعقوبی این مراسم برگزار می‌شود و در غیر این صورت در مساجد نزدیک محل زندگی‌شان قرآن بر سر می‌گذارند و ادعیه خاص مانند دعای توسل، دعای جوشن کبیر، ابوحمزه ثمالی، دعای مجیر، زیارت عاشورا و نمازهای هفت قل هواللهی خوانده می‌شود.

در شبهای قدر مردم ابتدا غسل می‌کردند و احیا می‌گرفتند، در گذشته مرحوم صدوقی در مسجد حظیره نمازهای صدرکعتی را می‌خواند و بسیاری از مردم با اقتدای به ایشان، صد رکعت از نمازهای قضا شده را بدون وقفه می‌خواندند.

همچنین تسبیح‌هایی با هزار دانه در بعضی مساجد تهیه شده بود که ختم یا علی می‌گذاشتند و قبل از آن نماز مخصوصی را در چهار شب جمعه می‌خواندند و اشعاری مانند یا اله‌العالمین در باز کن/ یا امیرالمؤمنین در باز کن/ مشکلی افتاده در کار من/ با دو انگشت یدالله باز کن و همچنین سرکوه بلند فریاد کردم/ امیرالمؤمنین را یاد کردم/ امیرالمؤمنین ای شاه مردان/ دل ناشاد ما شاد گردان و ای خوانده تو را ولی ادرکنی/ بر تو ز نبی نص جلی ادرکنی/ دستم تهی و لطف تو بی پایان است/ یا حضرت مرتضی علی ادرکنی، به منظور مددجستن از مولای متقیان علی(ع) خوانده می‌شد.

در این شبها چاووشی‌خوانی می‌خواندند که تقریبا دو صدا یا گروهی بود به طوری که یک نفر چاووشی‌خوان بود و بقیه به صورت گروهی او را با خواندن اشعاری همراهی می‌کردند به عنوان مثال چاووشی‌خوان می‌خواند: اگر خسته جانی بگو یا علی یا علی و گروه در جواب می‌گفتند: یا علی یا علی و در ادامه چاووشی خوان اشعاری مانند اگر ناتوانی بگو یا علی یا علی، مترس از بلا و بگو یا علی، اگر بینوایی بگو یا علی، اگر نیمه جانی بگو یا علی و گروه در پایان هر مصراع جواب می‌دادند:‌ یا علی یا علی.

یکی دیگر از مراسم‌ها خواندن روضه قنبر است و این مراسم از شب نوزدهم تا بیست و هفتم ماه مبارک رمضان اجرا می‌شد و اکنون هم کم و بیش در محلات شهر یزد برگزار می‌شود، به عبارتی؛ روضه قنبر نماد ضربت خوردن حضرت علی(ع) است که بصورت نمادین توسط زنها در منازل خوانده می‌شود و هیچ مرد یا کودک پسری نباید در این مراسم حضور داشته باشد.

یک نفر که نقش قنبر را بازی می‌کرد، کلاه مخصوصی به شکل درویشان بر سر می‌گذاشت و لباس سفیدی که نماد دوستی و پیروی کردن از امام علی(ع) است می‌پوشید و با خواندن اشعاری در سوگ حضرت علی‌(ع) وارد مجلس می‌شد و مردم شروع به گریه کردن می‌کردند.

یک نفر هم نقش حضرت زینب(س) را بازی می‌کرد و لباس بلند سفید و یا گاهی سیاه بر تن می‌کرد، نفر دیگر نقش ام کلثوم دختر حضرت علی(ع)‌ و یک نفر نقش نعمان جراح طبیب آن حضرت را ایفا می‌کردند و هرکدام با خواندن اشعاری وارد مجلس می‌شدند و نمایش گونه‌ای از چگونگی به شهادت رسیدن آن حضرت را نشان می‌دادند.

سعی می‌شد در این شبها به نیازمندان، فقرا و ایتام افطاری ساده با نان و پنیر و خرما داده شود و همچنین بعضی از افراد آجیل مشکل گشا تهیه کرده و داستان خاصی بر آن خوانده می‌شد و آن را با روشهای خاصی پاک می‌کردند؛ به طوری که آجیل را در سینی‌های بزرگی ریخته و با سلام و صلوات توسط زنان مومنه تمیز می‌شد و زوائد آن را در آب روان می‌ریختند و آجیل را میان مردم بین دو نماز پخش می‌کردند و مردم هم با گرفتن آجیل صلوات می‌فرستادند.

در این شبها غذاهای خاصی پخته می‌شد به عنوان مثال در محله خبرآباد یزد در این سه شب غذاهای گوشتی مانند کیمه که مخلوطی از گوشت و سیب زمینی پخته بود را بین مردم توزیع می‌کردند.

در شهرستان تفت در شب بیست و هفتم در حسینیه “شاه ولی” مراسم نخل گردانی برگزار می‌شد و روز 21 ماه مبارک رمضان در حسینیه مهریز مراسم تعزیه‌خوانی انجام می‌شد و اکنون نیز این مراسم برگزار می‌شود به طوری که یک نفر به صورت نمادین نقش ابن ملجم را بازی می‌کرد و در ادامه مراسم، مردم تابوت نمادین حضرت علی(ع) را از حسینیه به طرف امام‌زاده مهریز همراه با سینه‌زنی و احتمالا نخل‌برداری حرکت داده و ابن ملجم را به مجازات می‌رسانند.
منبع:isna.ir