کاهش ۳۲ درصدی بارش‌ها، تهدیدی جدی برای کشاورزی و معیشت/ خشکسالی تلخ در فارس/ سدهای فارس تنها ۴۵ درصد ظرفیت خود را حفظ کرده‌اند
استان فارس، یکی از مناطق کلیدی ایران با تاریخ و فرهنگ غنی، این روزها با بحران کم‌آبی و خشکسالی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند. این بحران نه تنها تبعات زیست‌محیطی و اقتصادی دارد، بلکه به‌طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم و معیشت کشاورزان تأثیر می‌گذارد. در حالی که بارش‌های اخیر امیدهایی را برای بهبود شرایط ایجاد کرده است، واقعیت تلخ کمبود آب و مدیریت نادرست منابع آبی همچنان حاکم است.
بارش‌ها و کمبود آب؛ واقعیتی تلخ
طبق گزارش‌های رسمی، در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴، میانگین بارندگی در استان فارس به حدود ۱۷۰ میلی‌متر رسیده که نسبت به میانگین بلندمدت ۲۵۰ میلی‌متر، کاهش ۳۲ درصدی را نشان می‌دهد. این کاهش بارش‌ها به‌ویژه در مناطق جنوبی استان، نظیر لار، لامرد و فسا، به ۶۰ درصد می‌رسد که بدترین شرایط را در این مناطق ایجاد کرده است. در حالی که مناطق شمالی مانند آباده و اقلید بارندگی نزدیک به نرمال دارند، این عدم تعادل در بارش‌ها، آثار منفی عمیقی بر سطح آب‌های زیرزمینی و اکوسیستم‌های محلی دارد.
سطح آب‌های زیرزمینی به شدت افت کرده و بیش از ۸۰۰ روستا با تنش آبی مواجه‌اند. این وضعیت بحرانی می‌تواند به نابودی کشاورزی و معیشت روستاییان منجر شود، چرا که در بسیاری از این مناطق، مردم به کشاورزی به‌عنوان منبع اصلی درآمد خود وابسته هستند. سدهای استان، از جمله درودزن و سیوند، تنها ۴۵ درصد ظرفیت خود را حفظ کرده‌اند، که این امر نشان‌دهنده کارایی پایین این سازه‌ها در تأمین نیازهای آبی استان است.
افزایش جمعیت و چالش‌های آبی
سیدمحمدجعفر ناظم‌السادات، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز، تأکید می‌کند که با وجود بارندگی‌های اخیر، بسیاری از نقاط استان فارس همچنان با کمبود آب مواجه هستند. او خاطرنشان می‌کند که افزایش جمعیت از ظرفیت آبی کشور پیشی گرفته و بدون مدیریت جمعیت یا پذیرش بحران کم‌آبی، آینده کشور در خطر است. وی همچنین اشاره می‌کند که فناوری‌های کشاورزی در فارس نسبت به دیگر استان‌ها پیشرفته‌تر است، اما منابع آبی موجود پاسخگوی نیازهای روزمره مردم نیستند.
سیاست‌های ناپایدار و ورشکستگی کشاورزان
ناظم‌السادات بر این باور است که نبود سیاست‌های پایدار و تصمیم‌گیری‌های ناگهانی، مانند واردات محصولات کشاورزی مشابه، می‌تواند کشاورزان را به ورشکستگی بکشاند. او مثال می‌زند که اگر یک کشاورز با هزینه‌های بالا محصولی مانند گوجه‌فرنگی تولید کند و ناگهان دولت تصمیم به واردات مشابه این محصول بگیرد، این کشاورز با بحران جدی مواجه خواهد شد.
این استاد دانشگاه همچنین پیش‌بینی می‌کند که تا یک دهه آینده، آب زیرزمینی دشت ارسنجان غیرقابل استفاده شود و برداشت بیش از حد آب در این منطقه، آب شور را پیش می‌برد و دشت را با کمبود آب شیرین مواجه می‌کند. نبود برنامه‌ریزی مناسب و مدیریت نادرست منابع، این بحران را تشدید می‌کند.
فرونشست زمین؛ تهدیدی جدی برای زیرساخت‌ها
فرونشست زمین، که نتیجه برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی است، به یکی از جدی‌ترین تهدیدات زیرساخت‌های اقتصادی استان تبدیل شده است. ناظم‌السادات هشدار می‌دهد که این پدیده می‌تواند به مترو، ساختمان‌ها و آسفالت‌ها آسیب بزند و هزینه‌های هنگفتی را بر دوش دولت و مردم بگذارد. این آسیب‌ها نه تنها به اقتصاد استان لطمه می‌زند، بلکه زندگی روزمره مردم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
راهکارهای مدیریت آب؛ از سدسازی تا درختکاری
ناظم‌السادات با تأکید بر اینکه احداث سد بدون زیرساخت‌های لازم، مانند پوشش گیاهی مناسب، بی‌فایده است، تصریح می‌کند که پوشش گیاهی نقش کلیدی در نفوذ آب به زمین و جلوگیری از سیلاب‌ها دارد. در دشت‌های خشک، درختکاری می‌تواند به مراتب مؤثرتر از سدسازی باشد. او معتقد است که سیاست‌های فعلی سدسازی باید مورد بازنگری قرار گیرند و برنامه‌ریزی‌های جدید با توجه به شرایط زیست‌محیطی و نیازهای واقعی مردم صورت گیرد.
نیاز به اقدام فوری
بر اساس گزارش‌ها، بحران آب در فارس نیازمند همکاری بین مسئولان و کارشناسان و تغییر سیاست‌های کلان است. اگر این چالش‌ها به سرعت مورد توجه قرار نگیرند، آینده این استان و امنیت غذایی کشور با تهدیدات جدی مواجه خواهد شد.
به همین دلیل، اقدامات فوری برای مدیریت منابع آبی و بهینه‌سازی مصرف در اولویت قرار دارد. بدون شک، بحران آب در فارس، صرفاً یک مشکل محلی نیست، بلکه موضوعی است که تأثیرات آن می‌تواند به کل کشور گسترش یابد و نیازمند توجه و اقدام جدی و هماهنگ از سوی تمامی نهادهای مسئول است.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید