یادداشت آموزشی؛ توصیه های دارویی در ماه مبارک رمضان/ توصیه ای به کسانی که باید در روز چند بار دارو مصرف کنند

چنانچه بیمار از شرایط عمومی مناسبی برای روزه داری برخوردار باشد ،قاعدتاً استفاده از اشکال دارویی خاصی که داروها را به صورت غیر خوراکی به بدن می رساند ،مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی سلام دنا؛ بعضی از این اشکال دارویی عبارتند از قطره های گوشی، بینی و چشم، کرم ها، پمادها و داروهایی که به صورت پلاستر(چسب های پوستی)مصرف می شوند، شیاف های مقعدی و واژینال، دهان شویه ها و اسپری های دارویی(مانند داروهای ضد آسم؛ که در مورد این داروها نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است(، قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین (که در مورد این داروها نیز نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، داروهای تزریقی عضلانی و زیرجلدی به شرط آنکه حاوی ویتامین ها و یا مواد مغذی نباشند (که البته در مورد داروهای تزریق وریدی نیز مراجع تقلید نظرات متفاوتی دارند.) افرادی که باید داروهای خود را به طور روزانه (یکبار در روز) مصرف کنند، برای ادامه درمان خود در زمان روزه داری با مشکل خاصی روبه رو نیستند.

این بیماران می توانند زمان مصرف داروی خود را در فاصله بین افطار تا سحر قرار دهند. در صورتی که لازم است داروی خود را با معده خالی مصرف کنند،بهترین زمان مصرف دارو برای آنها یک ساعت قبل از سحری و یا دو ساعت بعد از افطار یاشد.

توصیه ای به کسانی که باید در روز چند بار دارو مصرف کنند

بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو بار داروها هستند، ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود قادر باشند داروهای خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده کنند.این مورد برای بیمارانی که مجبور به مصرف داروها با دفعات بیشتر هستند تقریباً ناممکن است و این قبیل افراد بهتر است از روزه داری صرف نظر نمایند.

در مواردی خاص ممکن است پزشک معالج قادر باشد با جایگزینی داروهای این بیماران با انواع طولانی اثر آنها و یا تعویض دارو با یک داروی مشابه با نیمه عمر طولانی تر امکان روزه داری را برای این گروه از بیماران نیز فراهم نماید.در این موارد صرفاً نظر پزشک درمانگر تعیین کننده است.

اگر چه تشخیص مجاز بودن روزه داری برای افراد مبتلا به بیماری صرفاً با نظر پزشک و رعایت جوانب شرعی آن امکان پذیر است، در مورد بیمارانی که این اجازه را دارند ولی هم زمان به مصرف داروها نیز نیاز دارند، می توان پیشنهادات زیر را مطرح کرد:

۱- ازآنجا که مصرف اشکال غیرخوراکی داروها در اغلب موارد با روزه داری منافاتی ندارد، بیمارانی که اشکال غیر خوراکی داروها رامصرف می کنند نباید نگران روزه داری خود باشند.

۲- ممکن است در مواردی پزشک معالج قادر باشد با جایگزین کردن اشکال خوراکی داروها با غیرخوراکی آنها امکان روزه داری را برای بعضی از بیماران فراهم نماید.

۳- در مورد بیمارانی که مجبور به مصرف بیش از یکبار داروها در روز هستند، ممکن است پزشک معالج قادر باشد با تعویض دارو با یک داروی دیگر با نیمه عمر طولانی تر از همان گروه درمانی و یا تجویز اشکال دارویی طولانی الاثر داروها با کاهش دفعات مصرف داروها امکان روزه داری را برای این بیماران فراهم نماید.

۴- از آنجا که به هم خوردن عادات غذایی در ایام ماه مبارک رمضان باعث بروز تغییراتی در روند های فیزیولوژیک و متابولیک بدن و در نتیجه ایجاد تغییرات در میزان و سرعت متابولیسم و دفع داروها خواهد شد، لازم است علایم حیاتی مربوط به کنترل بیماری با دقت بیشتر و در فواصل کوتاه تری کنترل شود.

۵- از آنجاکه مصرف کافی آب و مایعات نقش بسیار مهمی در دفع داروها و متابولیت های ناشی از آنها دارد، لازم است دقت شود که در فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن روزه داران و به خصوص بیمارانی که دارو مصرف می کنند، برسد، این اقدام ضمن تامین نیاز بدن روزه داران به مایعات، به خصوص در زمانی که ماه مبارک رمضان در فصل گرما قرار دارد، شرایط لازم را برای دفع مناسب داروها و متابولیت های آنها از بدن فراهم خواهد کرد.

دکتر سهیلا ولدیان؛ مسئول دفتر تحقیق و توسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد