همه آنچه که باید درباره سرماخوردگی بدانید

گسترش و همه گيري سرماخوردگی با علائم شدید یا آنفلوانزا در کشور، همه نگاه ها را به آغاز فصل سرما متوجه کرده است  چرا که بنا به اظهارنظر کارشناسان، اين اپيدمي با آغاز فصل جديد سرما، گسترش بيشتري يافته و مناطق و افراد بيشتري را تحت تاثير خود قرار خواهد داد.

به گزارش ” سلام دنا” سرماخوردگی که با نام‌های نازوفارنژیت، رینوفارنژیت و زکام حاد  نیز شناخته می‌شود، بیماری واگیر مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است که عمدتاً بینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم سرماخوردگی:

سرماخوردگی معمولاً با خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز می‌شود و با علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه می‌یابد و معمولاً هفت تا ده روز بعد برطرف می‌شود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته طول بکشد.

بیش از دویست نوع ویروس عامل سرماخوردگی وجود دارند، با این حال راینو ویروس‌ها  شایعترین عامل این بیماری هستند. ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند تا مدت زمانی طولانی (تا بیش از ۱۸ ساعت) در محیط زنده بمانند و ممکن است از دستان به چشمان و بینی منتقل شوند.

ویروس از طریق عطسه، سرفه و تماس با افراد یا اشیاء آلوده قابل انتقال به بدن است. دستگاه تنفسی فوقانی بیشتر دچار عفونت می‌شود، سرماخوردگی عمدتاً بینی، سینوس‌ها، گلو و همچنین یک یا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تشخیص بیماری سرماخوردگی از آنفلونزا بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است، در آنفلوانزا علائمی مانند سردرد، درد عضلات و تب شدت بیشتری دارند که البته درسرماخوردگی‌های شدید هم به همان شکل است.

کودکان؛ شش تا ده بار در سال سرما می خورند

 با هر بار ابتلا به بیماری، بدن انسان آنتی‌بادی مربوط به ویروس را تولید می‌کند تا در آینده دیگر به آن مبتلا نشود، اما از آنجا که بیش از دویست ویروس مختلف باعث سرماخوردگی می‌شوند، با هر بار ابتلا باید آنتی‌بادی مختص آن ساخته شود، لذا بزرگسالان دو تا پنج بار در سال و کودکان شش تا ده بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می‌شود.

هیچ دارویی برای این بیماری تاکنون تولید نشده است، اگرچه علائم بیماری را با داروهای تب‌بر (مانند استامینوفن) یا ضدآبریزش بینی (مانند آنتی‌هیستامین) می‌توان کاهش داد. آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ تاثیری بر روی ویروس سرماخوردگی ندارند.

 برخی نیز معتقدند که ویتامین ث یا قرص روی یا عسل می‌تواند باعث بهبودی علائم بیماری شود. به طور کلی پیشگیری از بیماری آسان است، زیرا ویروس عامل بیماری مدت زمان محدودی را زنده می‌مانند و با شست‌وشوی دست‌ها که یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری است، می‌تواند آن را از بین برد و برخی شواهد استفاده از ماسک‌های بینی و دهان را نیز موثر می‌دانند.

آنفلوآنزا واگیردار است

آنفلوآنزا یا گریپ (Grippe) بیماری واگیردار است که توسط نوعی ویروس به همین نام ایجاد می‌شود. این نوع ویروس‌ها در پرندگان و پستانداران اثر می‌گذارند. این بیماری باعث عفونت حاد دستگاه تنفسی می‌شود که با سردرد ناگهانی، درد ماهیچه، تب، ضعف و بی‌حالی شدید نمایان می‌شود.این بیماری در موارد حاد به خصوص در خردسالان ممکن است باعث ذات الریه شود. سه گونه ویروس آنفلوآنزا به نام های A، B و C وجود دارد و در حالت معمولی دوره بیماری ۳ تا ۴ روز است.

زنان باردار و بیماران قلبی بیشتر مبتلا می شوند

 بیماری هایی چون بیماری قلبی، ریوی، کلیوی، دیابت و آسم، بارداری در زنان و همچنین کهنسالی امکان مبتلا شدن افراد به آنفلوآنزا را افزایش می‌دهند . همچنین کودکان به علت سیستم دفاعی ضعیف، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

 تب و لرز، سردرد، دردهای عضلانی از جمله کمردرد، خستگی، سرفه (که ممکن است با خلط همراه باشد)، استفراغ، گلودرد، خشونت صدا، خارش بدن و کوفتگی از علایم شایع این بیماری هستند. آنفلوآنزا در تمام سنین به غیر از دوران شیرخوارگی دیده می‌شود. شیوع ناگهانی انواع مختلف آنفلوانزا تقریباً هر زمستان رخ می‌دهد و شدت آنها متفاوت است. همچنین کسانی که قبلا دچار این بیماری نشده اند امکان بروز این بیماری دربدن انان بیشتراست.

عفونت با ویروسهای مولد بیماری در اثر تماس مستقیم یا غیرمستقیم (مثلاً استفاده از لیوان آلوده‌) گسترش می‌یابند و چون این بیماری واگیر دار است در مکان‌های عمومی امکان انتقال بیشتری دارد .

دوره معمول بیماری ۳ تا ۴ روز است

 دوره معمول بیماری ۳ تا ۴ روز است اما چون در جریان آنفلوآنزا میکروب‌های دیگری به بدن حمله می‌کنند، سبب پیدایش عفونت‌های ثانویه به خصوص در دستگاه تنفسی می‌گردند و این بدان معنا است که آنفلوآنزا مقاومت بدن را کم کرده و آن را برای ابتلا به بیماری‌های دیگر آماده می‌سازد.

 به کار بردن ماسک، گندزدایی هوای اتاق بیماران و جدا کردن سریع مبتلایان از افراد سالم تا حدی مانع شیوع آنفلوآنزا می‌شود.

اگر یکی از علائم افزایش تب یا سرفه، وجود خون در خلط، گوش درد، تنگی نفس یا درد قفسه سینه، ترشحات غلیظ از بینی، سینوس‌ها یا گوش‌ها، درد سینوس، درد یا سفتی گردن مشاهده شود شخص بیمار باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند.

با توجه به اهمیت موضوع ابتلای به انواع آنفلوآنزا، جهت آشنایی همگان به تفاوت نشانه های بالینی سرماخوردگی، آنفلوآنزای فصلی و آنفلوآنزای H1N1 اشاره میکنیم:

– تب :در سرماخوردگی اغلب تب بالا و آنچنانی دیده نمی شود. در آنفلوآنزای فصلی تب را یک نشانه شایع باید دانست. در اغلب موارد ابتلا به آنفلوآنزای H1N1 تب بالای 3/38 معمولاً دیده می شود.

– سرفه: تفاوت اصلی سرفه در آنفلوآنزای H1N1 با نوع فصلی و سرما خوردگی خلط دار بودن آن است.

– درد عضلانی: معمولاً درد عضلانی در سرماخوردگی دیده نمی شود. در صورتی که به ترتیب در نوع فصلی و H1N1 درد خفیف تا متوسط و شدید شایع است.

– احتقان بینی: در سرماخوردگی احتقان بینی شایع است و معمولاً هم بین 7 تا 10 روز خودبخود بهبود می یابد. گرفتگی بینی در آنفلوآنزای H1N1 شایع نیست اما در نوع فصلی آبریزش بینی نشانه شایعی است.

– لرز: مانند تب ، لرز هم در سرماخوردگی شایع نیست.در حالی که در نوع فصلی آنفلوآنزا بصورت خفیف می تواند بروز یابد و در مورد H1N1 هم بیش از نیمی از مبتلایان لرز را تجربه می کنند.

– احساس ضعف و خستگی : به همان اندازه که در سرما خوردگی چنین مسئله ای خفیف است در مورد H1N1 شدید می باشد.

– عطسه: در سرماخوردگی و آنفلوآنزای فصلی برخلاف H1N1 نشانه شایعی است.

– ظهور علائم: علائم سرماخوردگی در عرض چند روز ظاهر می شوند و معمولاً هم در همین زمان بهبود از بیماری تجربه می گردد. در مورد آنفلوآنزای فصلی با گذشت چند روز ممکن است علائم جدیدی هم علاوه بر آنچه گفته شد نظیر اسهال، استفراغ، بی اشتهایی و غیره به سراغ بیمار بیاید. برخلاف این دو مورد، در آنفلوآنزای H1N1 به سرعت و در عرض 3 تا 6 ساعت، بیمار تب بالا و درد را تجربه می کند و با اسهال ادامه می یابد و معمولاً هم این علائم تا هفت روز ممکن است بیمار را به زحمت اندازد.

– سردرد: معمولاً در سرماخوردگی سر درد دیده نمی شود اما تعدادی از مبتلایان به آنفلوآنزای فصلی آنرا تجربه می کنند. این در حالی است که اغلب مبتلایان به نوع H1N1 ، از سردرد شکایت دارند.

– گلو درد: در سرماخوردگی و نوع فصلی آنفلوآنزا گلودرد شایع است اما در نوع H1N1 آنچنان شایع نیست.

توصیه های کلیدی 

– هنگام سرفه یا عطسه ازدستمال استفاده کنید. اگر دستمال همراه ندارید، سعی کنید هنگام سرفه یا عطسه قسمت داخلی بازو و آرنج را جلوی دهانتان بگیرید.

– به مدت 20 ثانیه مرتب در طول روز دست هایتان را با آب گرم و صابون بشویید.

– اگر صابون و آب گرم در اختیارتان نیست می توانید بجای آن از ژلهای ضد عفونی کننده دست استفاده کنید. لابلای انگشتان را فراموش نکنید.

– از دست دادن با دیگران و روبوسی کردن پرهیز کنید.

– دستتان را به چشم، دهان و بینی خود نمالید.

– اگر مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی نیز هستید در صورت سرماخوردگی در منزل بمانید.

– از مایعات گرم وغذاهای پخته وسوپ استفاده کرده و استراحت کنید.

– میوه هائی نظیر لیمو شیرین وپرتقال زیاد مصرف کنید.

علت بیماری زائی بالای این ویروس

 ويروس آنفلوآنزا نيز مانند تمام ويروس هاي ديگر خود را تغيير مي دهد. اگر حیوانات یا پرندگان مبتلا به آنفلوآنزاي حیوانی همزمان به آنفلوآنزاي انساني يا پرندگان نيز مبتلا باشند، اين ويروس ها مي توانند در بدن حيوان ژنهاي خود را تعويض کنند. بدين ترتيب نوعي جديد از ويروس به وجود مي آيد که هم ژنهاي انسان و هم ژنهاي حيوان را در خود دارد.

ويروس آنفلوانزاي حیوانی مي تواند به طور مستقيم از حیوان به انسان يا برعکس منتقل شود. سرايت ها تاکنون به طور مستقيم از حیوان به انسان بوده اند. بر اساس اخبار منتشر شده در بعضی کشورها، انتقال از انسان به انسان بوده است. انتقال انسان به انسان نيز دقيقا شبيه سرايت هاي سرماخوردگي معمولي، از راه قطرات بزاق به عنوان مثال در هنگام عطسه و سرفه صورت مي گيرد.

استفاده ازطب سنتی برای درمان سرماخوردگی 

الف) دمکرده ها : دم كرده پونه كوهي و آویشن در فصل پاييز و زمستان بسيار مناسب بوده، خاصيت ضد عفوني كنندگي داشته و براي سرماخوردگي نيز بسيار مفيد است. اين دمنوش را مي توان با مقداري عسل مخلوط نموده و روزانه چند نوبت ميل نمود. دم كرده گل گاوزبان به شرط ترش نبودن، به خصوص در شروع علائم سرماخوردگي، به همراه كمي ليمو عماني و مقدار كمي عسل يك دمنوش مناسب است.

 زنجبيل تازه از جمله گياهان دارويي است كه تأثير فوق العاده اي در پيشگيري از ابتلا به سرماخوردگي در فصول سرد دارد. اين گياه خاصيت ضد باكتري و ضد ويروسي داشته و يكي از بهترين محرك ها براي تقويت و افزايش توان سيستم ايمني و دفاعي بدن محسوب مي شود.

نوشيدن يك تا دو ليوان دم كرده دارچين در طول روز سيستم دفاعي بدن را نسبت به ابتلا به سرماخوردگي و زكام مقاوم و ايمن مي كند.

در ضمن در نزله سرد (سرماخوردگي طول كشيده با ترشحات غليظ و لزج، كه به سختي از مجاري تنفسي جدا مي شود و مي تواند بيشتر به رنگ سفيد و كمتر به رنگ هاي زرد و سبز و تيره باشد) نيز از بهترين دمنوش ها است.

ب) بخور: بخار تأثیر مفیدی در درمان سرماخوردگی دارد. حمام و حتی دوش آب گرم باعث بهبود سرماخوردگی می‌شود.یکی از بخورهای مفید بخور با اسطوخودوس است. برای این کار 5 قطره روغن اسطوخودوس را به یک کاسه آب داغ اضافه کنید و به مدت 15 دقیقه بخور دهید. اگرسرماخوردگی‌تان شدید بود این کار را روزی سه مرتبه تکرار کنید.

 استفاده از انواع بخور گرم هم در هر مرحله از بیماری که باشید، بسیار مفید است. مقداری آویشن، پونه، بابونه یا نمک معمولی را  جوشانده و یا از بخور اکالیپتوس استفاده کنید.

برای باز شدن بویایی در زمان سرماخوردگیو غیر آن؛ از بخور مرزنجوش استفاده کنید. معمولا برای افراد گرم مزاج از بخور برگ اکالیپتوس و برای افراد سرد مزاج از بخور مرزنجوش یا  بخور اسطوخودوس  استفاده می شود. اکالیپتوس به طوری موثر با بیمارهای تنفسی مقابله می‌کند.

به خاطر اینکه این گیاه ضدعفونی کننده و خلط آور است. خواص دارویی این گیاه مدیون ماده ایی به نام اوکالیپتول است. این ماده به طور مستقیم روی سلول‌های برونش تأثیر می‌گذارد.

ج) خوراکی ها: شلغم گیاهی است از خانواده شب بو. قسمت مورد استفاده ی شلغم، ریشه ی متورم آن است که در ایران به نام شلغم مشهور می باشد. بعضی از گیاهان خانواده ی شب بو و از جمله شلغم دارای ترکیبات گوگردی هستند و به همین دلیل دارای خاصیت ضد میکروب و ویروس می باشند، لذا پختن شلغم در مناطق سربسته باعث تبخیر مواد گوگردی آن و در نتیجه کاهش میکروارگانیزم های سرماخوردگی و آنفلوانزا می شود. ضمن این که مصرف خوراکی آن در زمستان می تواند در جلوگیری و درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا موثر باشد. همچنین می توان از شلغم محصولی تهیه نمود که به عنوان ضد سرفه و خلط آور مفید باشد برای این کار شلغم را رنده می کنند و با هم وزنش عسل، در ظرفی ریخته و می پزند.

از این مخلوط می توان روزی چندین نوبت و هر نوبت یک قاشق غذاخوری مصرف نمود. این مخلوط برای کودکان نیز مفید می باشد.

 و در پایان…

اگر شما یا فردی که می شناسید بیمار شده و یکی از علائم هشدار دهنده ذیل در او مشاهده شود فورا وی را به اورژانس بیمارستان برسانید.

 در کودکان: تنفس تند یا سخت، رنگ پوست خاکستری یا متمایل به آبی، از خواب بیدار نشدن یا با دیگران صحبت نکردن، ننوشیدن مابعات به اندازه کافی، زود رنجی شدید کودک به نحوی که نخواهد او را بغل کنند،استفراغ مداوم یا شدید، کم شدن علائم آنفلوانزا و در عین بازگشت مجدد تب و سرفه شدیدتر

 در بزرگسالان:سختی در تنفس یا تنگی نفس، گیجی ،درد یا فشار در سینه یا شکم، استفراغ مداوم یا شدید، سرگیجه ناگهانی کم شدن علائم آنفلوانزا و در عین بازگشت مجدد تب و سرفه شدیدتر