بورس در انتظار سهام شناور

اخبار اقتصادی – بورس در انتظار سهام شناور

افزايش سهام شناور آزاد بدون ابزارهاي حمايتي عملكرد عكس دارد.

 ضرورت افزايش سهام شناور آزاد در بازار سرمايه از ده سال پيش تاكنون كه اين قانون به تصويب رسيده همواره يكي از دغدغه‌هاي بازار سرمايه بوده است. سازمان بورس اوراق بهادار در راستاي شفاف‌سازي در بازار و بالا بردن ضريب كارآيي آن، قانوني را در سال 83 به تصويب رساند كه براساس آن سهامدار يا سهامداران عمده شركت‌هاي متقاضي پذيرش در بورس موظفند حداكثر ظرف 2 سال از تاريخ درج، حداقل 20 درصد سهم خود را به شكل گسترده توزيع كنند؛ به گونه‌اي كه حداقل 20 درصد سهامدار شناور آزاد داشته باشند.
همچنين سهامدار يا سهامداران عمده شركت‌هاي پذيرفته شده موجود بايد حداكثر ظرف مدت يك سال از ابلاغ اين مصوبه شرايط خود را منطبق كنند.

اما با گذشت ده سال از تصويب اين قانون و الزام اجراي آن بسياري از شركت‌هاي جنجالي بورسي حاضر به پذيرش چنين شرايطي نيستند. شايد دليل رفتار اين مديران تجربه‌اي است كه بازار نسبت به شركت‌هايي با سهام شناور آزاد بالا دارد. وقتي رفتار سهام اين شركت را در روندهاي صعودي يا نزولي بازار مشاهده مي‌كنيم درمي‌يابيم اين شركت‌ها عموما روندهاي رشد را با سرعت كمتر و روندهاي نزولي را با سرعت بيشتر طي مي‌كنند و در برخي موارد حتي به سقوط آزاد مي‌رسند. برخي تحليلگران بازار دليل اين امر را عدم حمايت مناسب از سهم توسط سهامدار عمده پويا و فقدان بازارگردان و صندوق‌هاي حمايتي در بازار مي‌دانند.

اين تحليلگران معتقد هستند اگر نهادهاي بازار به درستي شكل گرفته بودند، ديگر مديران شركت از عرضه سهام خود در بازار هراسي نداشتند؛ چراكه مي‌دانستند نهادهايي در بازار فعال هستند كه در مواقع لزوم حمايت مناسبي از سهام انجام مي‌دهند اما زماني كه چنين نهادهايي در بازار فعال نيستند مديران يا سهامداران عمده شركت‌ها ترجيح مي‌دهند حتي باوجود مشوق‌هاي بخشودگي مالياتي باز هم سهام را در دست خود نگه دارند تا بيشترين كنترل را بر سهام مربوطه داشته باشند.

طي چند سال اخير ميزان سهام شناور آزاد شركت‌هاي فعال در بورس بسيار بيشتر شده و در حال حاضر به حدود 22 درصد رسيده است. اين رقم در مجموع تعداد 141 ميليارد سهم شناور آزاد در بورس تهران را نشان مي‌دهد و بنابر اعلام مسوولان بورس تلاش براي افزايش سهام شناور آزاد شركت‌ها تا حداقل‌هاي تعيين شده با توجه به شرايط بازار و كشش هر سهم ادامه خواهد داشت. 

به نظر مي‌رسد بيش از هر چيز مسوولان و مديران شركت‌هاي فعال در بورس بايد همزمان با اجراي قانون و افزايش سهام شناور آزاد در بازار به اين نكته نيز توجه كنند كه تنها افزايش سهام شناور آزاد باعث رونق و كارآيي بيشتر بازار نخواهد شد و بايد ابزارهاي ديگري كه در قانون تعريف شده و همگي بازار را در جهت صحيح هدايت مي‌كنند نيز به كار گرفته شود تا سهامداران بتوانند با اعتماد بيشتر و درك درست از شرايط تصميم گرفته و معامله كنند.

 سهام شناور آزاد بالا كنترل‌كننده رفتارهاي هيجاني
در شرايط فعلي بازار اصلي‌ترين معضل، ورود پول‌هاي كلان براي سرمايه‌گذاري كوتاه‌مدت است كه حتي اگر سهام شناور آزاد در بازار هم زياد شود باز اين مشكل وجود خواهد داشت.

حسين خواجوي، از كارشناسان بازار سرمايه در ادامه مطلب بالا گفت: بايد بپذيريم كه تنش بازار سرمايه در شرايط فعلي آن است كه بورس محلي براي سرمايه‌گذاري كوتاه‌مدت محسوب مي‌شود.

در حال حاضر نگاهي كه به بازارهاي موازي بورس يعني طلا، مسكن و ارز وجود دارد كه سرمايه‌گذاري كوتاه‌مدت است در بورس هم رسوخ كرده و سرمايه‌گذاران پول‌هاي هنگفت را وارد بازار مي‌كنند و پس از كسب سود با اولين نشانه‌هاي ركود از بازار خارج مي‌شوند. به اين ترتيب بورس در حال حاضر بازاري نيست كه سرمايه‌گذار با ديد بلندمدت به آن نگاه كند. وي همچنين افزود: در روزهاي رونق بازار در سال گذشته حجم معاملات تا ميزان هزار ميليارد تومان هم بالا رفت در حالي كه امروز اگر معاملات بلوكي را از بازار حذف كنيم حجم معاملات به 200 ميليارد تومان هم نمي‌رسد و اين حكايت از خروج پول از بازار دارد.

به همين دليل است كه ركود بازار اينچنين عميق شده و افت قيمت‌ها شديد است. در چنين بازاري شركت‌هايي كه سهام شناور آزاد آنها زياد است افت قيمت بيشتري را تجربه كرده‌اند و شايد به همين دليل باشد كه شركت‌ها ترجيح مي‌دهند سهام شناور آزاد آنها پايين باقي بماند.

خواجوي همچنين عنوان كرد هم در شرايط ركود و هم در شرايط رونق بازار بيشتر سرمايه‌گذاران به دنبال سهامي مي‌روند كه سهام شناور آزاد آنها بالا نباشد، چراكه اين سهام به راحتي قابل كنترل نيستند و دليل آن نيز نبود بازارگردان قوي در بازار است. بالاي 90 درصد حقوقي‌ها كه شايد بتوانند بازگردان باشند، در حال حاضر سرمايه‌شان در بازار قفل شده و ديگر پولي ندارند كه بتوانند بازارگرداني كنند. در بازار سرمايه به دليل نبود دستورالعمل شفاف، بازارگرداني معنا ندارد و تنها در شرايط نياز‌، مسوولان خود نقش بازارگردان دستوري را بر عهده مي‌گيرند و حقوقي‌ها را مجبور به خريد يا فروش در سهام موردنظر خود مي‌كنند.

وي در ادامه تصريح كرد: در حال حاضر بايد اين نكته را در نظر گرفت كه بالا رفتن سهام شناور آزاد به خودي خود مشكلي را از بازار حل نمي‌كند و بايد در كنار آن پول براي سرمايه‌گذاري بلندمدت و بازارگردان قوي و با رويه ثابت در بازار وجود داشته باشد تا بازار بتواند كارآيي خود را پيدا كند.

اين كارشناس بازار سرمايه پايين بودن سهام شناور آزاد در شركت‌هاي بزرگ بازار را مشكل ديگري دانست و عنوان كرد: بسياري از شركت‌هاي بزرگ سهام شناور آزاد پاييني دارند در صورتي كه اين شركت‌ها به دليل تاثيرگذار بودن بر شاخص از اهميت برخوردار هستند و بايد قيمت آنها براساس واقعيت بازار تعيين شود. براي نمونه وقتي سهامي داريم كه 90 درصد آن بلوكه است و تنها 5 يا 10 درصد قابليت معامله دارد چرا در شاخص بازار آن را محاسبه مي‌كنيم؛ اين روش محاسبه شاخص بايد تغيير كند، چراكه كليت اين محاسبه ايراد دارد.

وي سپس اظهار كرد كه اگر مي‌خواهيم بازاري پويا داشته باشيم بايد در كنار بالا بردن سهام شناور آزاد بازارسازي مناسب داشته باشيم و سرمايه‌گذاراني را براي ورود به بازار ترغيب كنيم كه با نگاه بلندمدت فعاليت مي‌كنند، در غير اين صورت دوران ركود بازار مانند امروز دوراني طولاني خواهد بود.

به گفته خواجوي، در شرايط رونق بازار در سال گذشته بيشتر كارشناسان توصيه مي‌كردند كه در كنار انجام عرضه‌هاي اوليه بايد شركت‌ها سهام شناور آزاد خود را گسترش دهند تا بازار از تعادل خارج نشود اما اين مساله با نگاه برخي فعالان و مسوولان بازار كه تنها به دنبال رشد بازار بودند در تضاد بود، چراكه با بيشتر شدن سهام شناور آزاد در بازار رشد قيمت‌ها براساس مكانيزم بازار كنترل مي‌شود و همچنين شاخص به عدد واقعي خود نزديك‌تر مي‌شود.

 سهام شناور آزاد عامل رشد و نزول زياد در بازار
بالا رفتن ميزان سهام شناور آزاد در بازار باعث مي‌شود در كنار شفاف‌تر شدن بازار نقدشوندگي سهام نيز بالا رود.

علينقي رفيعي از كارشناسان بازار سرمايه با بيان مطلب بالا گفت: فلسفه مطرح شدن افزايش سهام شناور آزاد زماني بود كه صف‌هاي خريد سنگين براي سهام تشكيل مي‌شد و سهامدار عمده نيز از تزريق سهام به بازار خودداري مي‌كرد.

اما اين مساله‌ همانند چاقوي دولبه است؛ به اين معني كه زماني كه بازار رو به نزول است سهامي كه شناور آزاد بالايي دارند نيز افت قيمت بيشتري را تجربه مي‌كنند و دليل آن نيز عدم توانايي كنترل سهم توسط سهامداران حقوقي است.

وي در ادامه افزود: به دلايل گفته شده مديران شركت‌هاي بورسي ترجيح مي‌دهند تعداد سهام منتشره در بازار را در يك سطح كم نگه دارند تا كنترل بيشتري بر روي سهام خود داشته باشند. اما واقعيت اين است كه هرچه سهام شناور آزاد در بازار بيشتر باشد شفافيت و نقدشوندگي بازار نيز بيشتر مي‌شود و به تبع آن كارآيي بازار بالا مي‌رود. اين كارشناس بازار سرمايه تصريح كرد: بايد بازار به جايي برسد كه سهام روند طبيعي خود را طي كند و تنها قيمت براساس مكانيزم عرضه و تقاضا تعيين شود و ابزارهاي كنترلي سهام هر روز كمتر از گذشته شود؛ البته اين شرايط تنها در روزهاي مثبت به كار نخواهد آمد، بلكه در روند منفي نيز بازار زودتر مسير واقعي خود را پيدا مي‌كند.

رفيعي سپس به ميزان سهام شناور آزاد در صنايع مختلف اشاره كرد و گفت: بيشتر صنايع در بازار از ميزان تعيين شده سهام شناور كمتري دارند و اين مساله به بزرگي يا كوچكي حجم آن صنعت در بازار ارتباطي ندارد.

براي نمونه با آنكه صنعت دارو جزو صنايع كوچك بازار است اما سطح شناور آزاد بيشتر شركت‌هاي اين صنعت بسيار پايين است، اين مساله حتي در عرضه‌هاي اوليه نيز رويت مي‌شود كه شركت‌ها تا سطح رسيدن به حد مطلوب از سهام در بازار به عرضه دست نمي‌زنند و ترجيح مي‌دهند ميزان سهم بيشتري را نزد خود نگه دارند كه اين مساله باعث مي‌شود بيشتر اين سهام با صف خريد روبه‌رو باشند.  به نظر مي‌رسد راه‌حل اين مشكل باوجود بازارگرداني قوي در بازار قابل حل است و مديران شركت‌ها در صورت وجود چنين ابزارهايي تمايل بيشتري براي افزايش سهام شناور از خود بروز مي‌دهند.

اين كارشناس بازار سرمايه در ادامه عنوان كرد: قانون بازار سرمايه در حال حاضر شفاف و گويا است و نمادها و ابزارهايي كه مي‌توانند به بازار كمك كنند در آن تعريف شده، اما مشكل در اجراي اين قوانين است؛ براي نمونه نبود بازارگرداني در بورس به دليل زيان‌ده بودن آن است. در بيشتر مواقع بازارگردان‌ها دستوري عمل مي‌كنند يا نقدينگي كافي براي فعاليت ندارند به همين دليل بازارگرداني در بورس تبديل به فعاليتي زيان‌ده شده كه بيشتر فعالان حقوقي يا هلدينگ‌ها ترجيح مي‌دهند از انجام اين مهم شانه خالي كنند.

اخبار اقتصادی – دنیای اقتصاد