ابعاد نظامی فراموش‌شده برنامه هسته‌ای ایران را در مذاکرات از قلم نیاندازید!

 اخبار سیاست خارجی – توصیه اندیشکده اسرائیلی به 1+5:
ابعاد نظامی فراموش‌شده برنامه هسته‌ای ایران را در مذاکرات از قلم نیاندازید!

در این گزارش سراسر ادعای این اندیشکده اسرائیلی آمده است: در حقیقت، جنبه نظامی برنامه ایران در مذاکر‌ات بسیار حائز اهمیت است، و اگر در طرح توافق نهایی گنجانده نشود، باید آن را «برهم زننده توافق» تلقی کرد. در خصوص تولید مواد شکاف‌پذیر، برای ایران چندان دشوار نبوده است که بر توضیحات صلح‌طلبانه برای فعالیت‌هایش بر اساس فناوری کاربرد دوگانه پافشاری کند.

اما هرگونه مدرکی دال بر تلاش ایران برای ایجاد مکانیسم انفجاری قویاً نشان‌دهنده بلندپروازی‌های هسته‌ای نظامی خواهد بود. مدرکی که نشان می‌داد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درصدد شفاف‌سازی با ایران است، با عنوان دیپلماتیک “ابعاد نظامی احتمالی” نمایان شد، اما ابعاد نظامی احتمالی تنها مجموعه‌ای از موضوعات است، و آنچه باید مطرح باشد، طیف کاملی از فعالیت‌های مشکوک تسلیحات‌سازی است.

اندیشکده اسرائیلی «مطالعات امنیت ملی» نوشت: علیرغم اینکه تحلیل و ارزیابی برنامه هسته‌ای ایران غالباً متوجه توان غنی‌سازی اورانیوم و مسیر احتمالی تبدیل پلوتونیوم به چاشنی هسته‌ای است، جنبه‌های صرفاً نظامی فعالیت‌های ایران به حاشیه رانده شده است. در واقع، با نزدیک شدن مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ به موعد مقرر ۲۰ ژوئیه، هنوز مشخص نیست آیا مذاکره‌کنندگان بین‌المللی بر گنجاندن جنبه‌های نظامی مشکوک برنامه هسته‌ای ایران در چهارچوب توافق جامع نهایی پافشاری خواهند کرد یا خیر.

وقتی رابطه بین تحقیقات ده‌ساله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه جنبه‌های نظامی برنامه ایران، و دور تازه مذاکرات به رهبری گروه ۱+۵ را مورد بررسی قرار می‌دهیم، باید مشخص شود که یافته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حتماً در مذاکرات ۱+۵ گنجانده شود. اما، وضعیت فعلی، که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتظر پاسخ ایران تا پایان اوت است، درحالی‌که موعد مقرر گفت‌وگوها ۲۰ ژوئیه است، نویدبخش گنجاندن جنبه‌های نظامی در توافق جامع نیست.

به گزارش  تیک ، در این گزارش سراسر ادعای این اندیشکده اسرائیلی آمده است: در حقیقت، جنبه نظامی برنامه ایران در مذاکر‌ات بسیار حائز اهمیت است، و اگر در طرح توافق نهایی گنجانده نشود، باید آن را «برهم زننده توافق» تلقی کرد. در خصوص تولید مواد شکاف‌پذیر، برای ایران چندان دشوار نبوده است که بر توضیحات صلح‌طلبانه برای فعالیت‌هایش بر اساس فناوری کاربرد دوگانه پافشاری کند.

اما هرگونه مدرکی دال بر تلاش ایران برای ایجاد مکانیسم انفجاری قویاً نشان‌دهنده بلندپروازی‌های هسته‌ای نظامی خواهد بود. مدرکی که نشان می‌داد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درصدد شفاف‌سازی با ایران است، با عنوان دیپلماتیک “ابعاد نظامی احتمالی” نمایان شد، اما ابعاد نظامی احتمالی تنها مجموعه‌ای از موضوعات است، و آنچه باید مطرح باشد، طیف کاملی از فعالیت‌های مشکوک تسلیحات‌سازی است.

درباره گنجاندن ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران در مذاکرات توافق نهایی دو شیوه تفکر وجود دارد.

نخستین شیوه به مسئله راستی‌آزمایی برنامه‌ها توجه دارد، به این معنا که برای راستی‌آزمایی برنامه‌های ایران در آینده، بازرسان باید درباره فریبکاری ایران در گذشته بسیار شفاف باشند. بنابراین هر کاری که ایران انجام داده است- تمام فعالیت‌های حال و گذشته که غرب آن‌ها را ماهیتاً نظامی تلقی می‌کند- روی میز قرار داده می‌شود، اما بدون اینکه رسماً درباره آنچه ایران دقیقاً درصدد دستیابی به آن است، اظهارنظر شود.

بر اساس فعالیت‌های افشاشده، احتمالاً بازرسان در کنترل و راستی‌آزمایی ماهیت فعالیت‌های ایران مجهزتر خواهند بود. بنابراین، برای مثال، فعالیت ایران برای ایجاد مکانیسم انفجاری مطرح خواهد شد، و پس از آن هرگونه فعالیت مرتبط با ایجاد مکانیسم انفجاری ممنوع و راستی‌آزمایی خواهد شد.

حتی با افشا شدن فعالیت‌ها، اقدامات آتی ممکن است همچنان تحت پوشش فعالیت‌های تحقیق و توسعه صرفاً نظامی (نه هسته‌ای) پنهان نگه‌داشته شود، و این مسئله، راستی‌آزمایی را پیچیده می‌کند. اما توافقی نهایی که در آن راه‌حلی برای ایجاد مکانیسمانفجاری سخنی گفته نشده باشد، تلویحاً به این معناست که در مورد مکان‌ها و تلاش‌هایی که با هدف این گونه فعالیت‌ها صورت می‌گیرد، راستی‌آزماییی اتفاق نمی‌افتد.

در چنین موقعیتی، مهار توان گریز هسته‌ای ایران صرفاً به این تضمین بستگی دارد که هیچ‌گونه مواد شکاف‌پذیر با درجه نظامی تولید نشده و انحرافی در آن برای تولید چاشنی بمب هسته‌ای صورت نگرفته است. این تضمین به کیفیت سازوکار راستی‌آزمایی، کارایی سازمان‌های اطلاعاتی در افشای هرگونه فعالیت غیرقانونی، و عزم سیاسی بستگی دارد. چنانچه در مکانیسم راستی‌آزمایی توافقی، شرطی برای بررسی دقیق تسهیلات، فعالیت‌ها و مواد اعلام‌نشده مرتبط با تولید مواد شکاف‌پذیر گنجانده نشده باشد، وقوع بدترین موقعیت ممکن بعید نخواهد بود.

دومین مسیر در خصوص ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران: در اینجا ماهیت فعالیت‌های نظامی ایران مشخص می‌شود، و اعلام می‌شود که ایران سال‌ها روی برنامه نظامی خود فعالیت داشته و قوانین و شرایط ان‌پی‌تی را نقض کرده است. این اعلامیه از چه نظر دارای اهمیت است؟ مسلماً هدف آن تحقیر ایران با اصرار بر اعتراف غیرضروری به گناه نیست. بلکه، این مسئله باید علنی شود تا مذاکره‌کنندگان مبنا و نقطه شروع مشترکی برای انجام مذاکره داشته باشند. در نبود آن، مذاکره‌کنندگان با موقعیت نامأنوسی روبرو می‌شوند که با اصرار از ایران می‌خواهند از چیزی (مثلاً، بلندپروازی‌های نظامی) که ایران مصراً منکر داشتن آن است، دست‌بکشد. چگونه می‌توان با وجود چنین شرایط نابرابری، مذاکرات مؤثری انجام داد.

افشای ابعاد نظامی، نقطه پایانی بر روایت پرغلط ایران است که به آن امکان می‌دهد همچنان مبرا بودن خود از هر تخلفی را فریاد بزند. برای مثال، علی صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی اخیراً اعلام کرده است که طبق ان‌پی‌تی ایران حق غنی‌سازی اورانیوم، حتی تا ۹۰ درصد را داراست- اما در صورتی‌که ابعاد نظامی به‌طورکامل افشا شود، بیان چنین ادعایی برای او دشوار خواهد بود. همچنین نمی‌توانیم باور کنیم پیام مهمی برای جامعه بین‌الملل وجود داشته باشد، به‌ویژه به دلیل سایه همچنان سنگین پرونده عراق: به بهانه نابودی سلاح‌های کشتارجمعی، جنگی را به راه انداختند، اما سلاحی یافت نشد.

تردیدهای همیشگی درباره پرونده ایران باید یکبار برای همیشه رفع شود- باید معلوم شود آیا ایران قانونی را زیر پا گذاشته که مجبور به تغییر مسیر شده است یا خیر. درغیراین‌صورت، مداخله بین‌المللی مشروعیت ندارد، که البته ادعای اصولی ایران است. تا به امروز، روسیه مخالف اعمال تحریم‌های بیشتر ضد ایران بوده است؛ زیرا مدعی است مدرکی دال بر فعالیت ایران در برنامه نظامی وجود ندارد- چرا روسیه اجازه می‌دهد این تظاهر ناشیانه ادامه یابد؟

اگر بدانیم ایران به دنبال چیست، نقطه پایانی خواهد بود بر این‌گونه اظهارات در آغاز هر مرحله از مذاکرات که “این مذاکرات آزمون نیات حقیقی ایران است.” چنانچه جنبه‌های نظامی در گفت‌وگوها شفاف‌سازی می‌شد، نیات ایران نیز آشکار می‌شد.

اگرچه گنجاندن جنبه‌های نظامی در مذاکرات در راستای مسیر اول (یعنی، ایران را قادر سازیم بی‌پرده درباره فعالیت‌های مسئله سازش سخن بگوید بدون اینکه بپذیرد در برنامه نظامی فعالیتی داشته است) می‌تواند هزینه‌ای هنگفت و غیرقابل‌قبول برای ایران خواهد داشت. عدم‌پافشاری بر اعلام این موضوع که این فعالیت‌ها نقض آشکار ان‌پی‌تی است، ایران را قادر می‌سازد بر روایت مشکل‌سازش مبنی بر عدم ارتکاب به تخلف در حوزه هسته‌ای سماجت کند. همچنین، پرونده ایران نقطه عطف مهمی برای تعیین معیارهایی برای مقابله با تلاش برای گسترش سلاح اتمی در آینده به شمار می‌رودـ به شفاف‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای و نظامی که طبق ان‌پی‌تی ممنوع هستند، کمک می‌کند.

در خاتمه، بنا بر تمام دلایلی که در بالا ذکر شد- راستی‌آزمایی، برخورد کلی با ایران، و مقابله با تلاش برای گسترش سلاح اتمی در آینده ـ توافق نهایی که منصفانه به راه‌حل فعالیت‌های تسلیحات سازی ایران نپردازد، تجویزی برای توافق بد است، که در این صورت به توافق نرسیدن بهتر از توافق بد است.
اخبار سیاست خارجی – تیک



اخبار مرتبط

جزئیاتی از مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا/ عراقچی: درباره برداشتن تحریمها صحبت می کنیم