خود مراقبتی و نقش آن در سلامت/ مهمترين دستاوردهاي تقويت خود مراقبتي

امروزه شــیوه زندگی ســالم عامل مهمی در تامین، حفظ و ارتقای ســلامتی محسوب می شود. برای اینکه از یك شیوه زندگی سالم برخوردار باشیم باید مهارت خودمراقبتی را یاد بگیریم.

خودمراقبتي اقدامات و فعاليت‌هاي آگاهانه، آموخته شده و هدفداري است كه فرد به منظور حفظ حيات و تأمين، حفظ و ارتقاي سلامت خود و خانواده اش انجام مي دهد. خودمراقبتي قسمتي از زندگي روزانه مردم و شامل مراقبتي است كه به فرزندان، خانواده، دوستان، همسايگان و اجتماعات محلي نیز گسترش مي‌يابد، در واقع خودمراقبتي شامل اعمالي است که مردم انجام مي‌دهند تا تندرست بمانند، از سلامت ذهني و جسمي خود نگهداري كنند، نيازهاي اجتماعي و رواني خود را برآورده سازند، از بيماري ها يا حوادث پيشگيري كنند،‌ ناخوشي‌ها و وضعيت‌هاي مزمن را بهبود بخشند و نيز از سلامت خود بعد از بيماري حاد و يا ترخيص از بيمارستان حفاظت کنند.

ﺧﻮد ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ ﺗﺎ اﺳـﺘﻘﻼل از ﺳﯿﺴـﺘﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺗﺨﺼﺼﯽ . ﺧﻮد ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دارد و ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻗﺪام و اﻧﺘﺨﺎب را در ﺑر ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﺧﻮد ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺗﻤﺮﮐـﺰ دارد .

مهمترين دستاوردهاي تقويت خود مراقبتي

ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺧﻮدﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺷـﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗﺼـﻤﯿﻤﺎت درﺳـﺘﯽ درﺑـﺎره اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺤﯿﺢ از ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﻧﺘﺨﺎب و اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ.

ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر واﺿﺢ ﺑﻪ ﮐﺎرآﯾﯽ و ﻣﻬﺎرت ﻫﺎی ﻓﺮد ﻣـﯽ اﻓﺰاﯾـﺪ و ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺎر ﺳﻼﻣﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭽﮑﺲ دﯾﮕﺮ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎﻣﺶ ﻧـﺪارد ﯾـﺎ دوﻟـﺖ ﻧﻤـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﮐﺎﻓﯽ ﺑ ﺮای اﻧﺠﺎم آن ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨ ﺪ، ﻣﻄﺮح ﺷﻮد . ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧـﻮد راﻫـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن اﻓﺮاد ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از ﺑﯿﻤﺎری و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﮐﻨﻨﺪ و ﺳـﻼﻣﺖ ﺧـﻮدرا ارﺗﻘـﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﯾﮑﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن روی رﻓﺘﺎر ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد .

خودمراقبتي در برگيرنده فعاليتهايي مشتمل بر ارتقاي سلامت، اصلاح شیوی زندگی، يشگيري از بيماري، درمان بيماري و مصدوميتها و درمان و توان‌بخشي بيماري‌هاي مزمن می باشد.

ﺧﻮدﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ در ارﺗﻘﺎی ﻣﺜﺒﺖ ﺳﻼﻣﺘﯽ و ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ﺑﯿﻤﺎری شامل، ﺗﺮک دﺧﺎﻧﯿﺎت اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ بدنی و ورزش ﻣﻨﻈﻢ، داشتن رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﺘﻌﺎدل، کنترل وزن و اﺳﺘﻔﺎده ازﻃﺮح ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﺶ ﻣﻨﻈﻢ ﺳﻼﻣﺘﯽ می باشد.

خلاصه اینکه خودمراقبتی یعنی مراقبت از خود؛ یعنی اینکه ما برای حفظ سلامت و شادابی خودمان، کارهای روزمره کوچکی انجام دهیم تا زندگی بهتر و سالمتری داشته باشیم. واقعیت این است که کارهای زیادی هستند که ما می توانیم برای خودمان انجام دهیم تا سالم و تندرست بمانیم، هرچند که گاهی نیز ممکن است به کمک پزشکان و مشاوران حوزه سلامت نیاز داشته باشیم؛ مثلا می توانیم داروها را صحیح استفاده کنیم و مطمئن شویم که آنها را سر وقت مصرف می کنیم؛ پرداختن به ورزش یا ورزشهای مورد علاقه مان را به بخشی از زندگی روزمره یمان تبدیل کنیم؛ مراقب وزن خودمان باشیم؛ غذای سالم بخوریم و به اندازه کافی در شبانه روز آب بنوشیم؛ زمان مناسبی را به استراحت اختصاص بدهیم و به طور منظم به پزشک یا مراکز بهداشتی درمانی مراجعه و چک آپ کنیم.
دكتر سيد فاضل زينت مطلق، كارشناس مسئول آموزش بهداشت دانشگاه علوم پزشكي كهگيلويه و بويراحمد